CZYTELNIA > Oczy zwierciadłem duszy

     Dla każdego człowieka narząd wzroku pełni bardzo ważną funkcję. Oczy ujawniają nie tylko różne choroby, ale także rządzące nami w danej chwili emocje. Dzięki nim czytamy i możemy dostrzec piękno otaczającego nas świata. Dlatego nawet najmniejsze dolegliwości z ich strony utrudniają lub nawet uniemożliwiają nam pracę i wypoczynek. Gdy oczy zaczynają szybciej się męczyć, łzawić i piec, może to oznaczać, że coś dzieje się z nimi nie tak...

Dolegliwości oczu
    Najczęstsze dolegliwości ze strony narządu wzroku to uczucie suchości, zmęczenie oczu, pieczenie, zaczerwienienie, łzawienie, opuchnięcie powiek i cienie pod oczami, uczucie ciała obcego pod powiekami, częste mruganie, światłowstręt, ból oczu. Na nasilenie tych objawów ma wpływ zarówno nasz styl życia (praca przy monitorze, długie kierowanie pojazdem, palenie papierosów, częste przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych, stosowanie soczewek kontaktowych), jak i czynniki wewnętrzne (wiek, płeć, współistniejące choroby, leki przyjmowane przewlekle). Wszystko to może spowodować zwiększone uczucie suchości i objawy podrażnienia narządu wzroku. Co zrobić aby świat przez nas widziany był pełen kolorowych barw? Jak sobie radzić z tymi dolegliwościami i jak prawidłowo dbać o oczy?
     Z niektórymi schorzeniami oczu możemy poradzić sobie sami (np. zespół suchego oka, łagodne stany zapalne spojówek), inne natomiast wymagają specjalistycznego leczenia okulistycznego (jaskra, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej).

Sztuczne łzy
    Osoby pracujące w pomieszczeniach klimatyzowanych, narażone na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych np. nadmiernego nasłonecznienia lub wiatru albo długo pracujące przed monitorem mogą odczuwać objawy podrażnienia spojówek w wyniku niewystarczającego nawilżenia oczu, którego przyczyną może być niedostateczna produkcja filmu łzowego. Ulgę mogą przynieść krople oczne (tzw. sztuczne łzy) zawierające m.in. alkohol poliwinylowy (Lacrimal), poliwidon (Oculotec Fluid), hipromelozę (Isopto Tears), kwas poliakrylowy (Vidisic), hialuronian sodu (Hyabak, Starazolin hydrobalance) lub otrzymywany z nasion tamaryndowca TS-polisacharyd (Visine Zmęczone Oczy), które posiadają fizyczne właściwości zbliżone do naturalnych łez (mają one podobną gęstość, lepkość i nie podrażniają oczu). Sztuczne łzy występują także w postaci żelu (Vidisic).
    Warto zwrócić uwagę, aby krople oczne nie zawierały konserwantów chemicznych, które mogą podrażniać oczy i wywoływać reakcje alergiczne. Krople bez konserwantów łatwo rozpoznać – są zapakowane w jednorazowe fiolki (tzw. minimsy) lub w buteleczki ze specjalnymi dozownikami (np. buteleczka ABAK z poszerzoną szyjką w Hyabak albo wymagające aktywacji dozowniki multi z pompkami w Hyal Drop Multi lub Hylo-Comod). Jeżeli buteleczka kropli jest zwykła – preparat zawiera konserwant.
     Przemęczeniu wzroku można zapobiec poprzez częste, powolne mruganie, które nawilża oczy i zapobiega ich wysychaniu, właściwe ustawienie monitora oraz odpowiednie oświetlenie. Bardzo ważne są także przerwy w pracy. W trakcie kilkugodzinnej pracy przy komputerze należy pamiętać o kilkuminutowych przerwach średnio co 30 minut oraz utrzymywać odpowiednią temperaturę i wilgotność pomieszczenia.

Zapalenie spojówek
    W przypadkach przemęczenia wzroku, nadmiernej suchości oraz różnych postaciach zapalenia spojówek można stosować także preparaty homeopatyczne w postaci kropli (np. Homeoptic). Zapalenie spojówek mogą powodować różne czynniki (bakterie, wirusy, promienie UV, alergeny, zanieczyszczenia). Objawem zapalenia jest przekrwienie spojówek, szczypanie, pieczenie, łzawienie oka, uczucie piasku pod powiekami, zwiększona wrażliwość na światło. W takim przypadku spojówkom może pomóc chłodny okład ze słabej esencji herbacianej lub rumianku, przemywanie naparem z ziela świetlika, częste przepłukiwanie za pomocą sztucznych łez. W przypadku nasilenia dolegliwości można podawać także krople obkurczające naczynia (np. Starazolin, Visine Clasic). Jeśli jednak po ok. trzech dniach objawy nie ustąpią lub nasilą się, należy jak najszybciej udać się do lekarza. W leczeniu alergicznego zapalenia spojówek pomocne będą krople zawierające działające przeciwalergicznie kromony (np. Polcrom).
    Nieprzyjemne dolegliwości dają także ciała obce znajdujące się w worku spojówkowym. W takim przypadku należy intensywnie wypłukać worek spojówkowy np. 0,9% roztworem soli fizjologicznej (np. Hydrabak). Jeżeli ciało obce jest wbite w oko, konieczna będzie wizyta u okulisty.
 

Środki stosowane zewnętrznie
    W przypadku opuchnięć czy cieni pod oczami można stosować żele ze świetlikiem z dodatkiem babki lancetowatej, zielonej herbaty, chabra bławatka (żele firmy Flos-Lek) lub ziele świetlika w torebkach do zaparzania.
    Nową możliwość zadbania o okolice oczu dają środki do profesjonalnej higieny powiek i ich brzegów w postaci płynu (Blephasol) lub gotowych, jałowych chusteczek (Blephaclean). Delikatnie oczyszczą i nawilżą brzegi powiek, regulując pracę znajdujących się tam bardzo ważnych dla oczu gruczołów. Szybko usuną uczucie podrażnienia i pieczenia.
    W przypadku problemów w postaci zmarszczek mimicznych wokół oczu, cieni pod oczami, obrzęków oraz suchości wokół oczu można także stosować przeznaczone specjalnie do tego celu dermokosmetyki zawierające m.in. filtry UV zapobiegające fotostarzeniu się skóry (np. Aqualia Thermal Vichy), witaminy A, C i E (Eluage Avene, Aktive C La Roche-Posay) czy działający nawilżająco kwas hialuronowy (Redermic La Roche-Posay, Eucerin Hyaluron-Filler).

Suplementy diety – profilaktyka antyoksydacyjna
    W celu profilaktyki wad wzroku i wspomagania pracy tego narządu można dodatkowo zażywać suplementy diety zawierające m.in. karotenoidy – luteinę i zeaksantynę (np. Nutrof Total, SuperOptic, Doppelherz aktiv Na oczy Total, Dr Uroda Piękne i zdrowe oczy), które zmniejszają ilość wolnych rodników i absorbują częściowo światło o wysokiej energii fali (szczególnie ważne dla osób spędzających dużo godzin przed monitorem). Preparaty te mogą zapobiegać degeneracji plamki żółtej, a luteina dodatkowo może odgrywać rolę w profilaktyce zaćmy.
    Suplementy diety wspomagające wzrok oprócz luteiny i zeaksantyny zawierają także:

• kwasy z grupy omega-3, a szczególnie kwas EPA i DHA w proporcji 2:1 (właściwa proporcja tych dwóch kluczowych dla siatkówki oka kwasów zapewnia wsparcie jej prawidłowej budowy i funkcjonowania),
• witaminy C i E oraz mikropierwiastki takie jak selen, cynk i miedź, które chronią oczy przed szkodliwym działaniem wolnych rodników,
• resweratrol (jego działanie polega na poprawie mikrokrążenia ocznego a przez to odżywienia siatkówki).

    Aktywność antyutleniaczy często warunkowana jest obecnością niektórych minerałów. Niezwykle istotne znaczenie ma cynk, którego największe stężenie w oku znajduje się w siatkówce. Dzięki niemu oko szybko przyzwyczaja się do ciemności, a jego brak wpływa na pogorszenie wzroku. Selen chroni komórki przed stresem oksydacyjnym i pomaga pozbywać się z organizmu wolnych rodników. Preparaty zawierające selen zalecane są szczególnie osobom cierpiącym na zaćmę. Miedź działa przeciwutleniająco, jest składnikiem wielu enzymów o działaniu antyoksydacyjnym.
    Skuteczne działanie antyoksydacyjne przypisuje się także nienasyconym kwasom tłuszczowym EPA i DHA z grupy omega-3, które będąc naturalnym składnikiem siatkówki oka, zabezpieczają najbardziej wrażliwe jej obszary, czyli fotoreceptory dzięki czemu komórki siatkówki mogą sprawnie funkcjonować w trudnych warunkach. Ponadto zapobiegają odkładaniu się toksycznych substancji powodujących degenerację plamki żółtej i poprawiają także ukrwienie nerwu wzrokowego.

Dieta dobra dla oka
    Na właściwe funkcjonowanie narządu wzroku ma także wpływ odpowiednia dieta. Warzywa, owoce, ryby i nabiał powinny być podstawą jadłospisu osób dbających o wzrok. Głównym źródłem luteiny i zeaksantyny w diecie są zielone warzywa (sałata, szpinak, brokuł, zielony groszek, fasolka szparagowa, brukselka), winogrona, kiwi, cukinia, mandarynki, brzoskwinie i pomarańcze. Warzywem, które zawiera większe ilości zeaksantyny jest kukurydza. Witamina A znajduje się w olejach rybnych, tranie, jajach, mleku i serach, witamina C w owocach cytrusowych, natce pietruszki, owocach głogu i surowych warzywach a witamina E zawarta jest głównie w olejach jadalnych i sałacie. Cynk można znaleźć w ostrygach, chudym mięsie, drobiu, rybach, kaszach i chlebie pełnoziarnistym. Zaleca się, aby był przyjmowany łącznie z selenem i miedzią. Źródłem selenu są m.in. ryby, chude mięso, drób, pszenica, brązowy ryż i pestki dyni. Miedź występuje np. w owocach morza, orzechach, grzybach, liściastych warzywach zielonych i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Głównym źródłem kwasów omega-3 są oleje rybne i roślinne (sojowy, rzepakowy, lniany). Ich źródłem są także tłuste ryby morskie (halibut, makrela, śledź, łosoś), rośliny strączkowe (fasola, soja) oraz orzechy włoskie.
    Dieta bogata w antyoksydanty, witaminy, karotenoidy i kwasy omega-3 korzystnie wpływa na funkcje widzenia i może opóźnić wystąpienie w przyszłości poważnych schorzeń tego narządu. Ważne jest, aby w przypadku niedostatecznej ich podaży, uzupełniać je stosując odpowiednią suplementację preparatami dostępnymi w aptekach bez recepty. W problemach z oczami czasem liczy się każdy dzień, dlatego nie lekceważmy nawet drobnych z pozoru dolegliwości, ponieważ mogą one być wstępem do poważniejszych kłopotów ze wzrokiem, wymagających specjalistycznego leczenia okulistycznego.

mgr farm. Anna Pachacz

Publikacja artykułu: czerwiec 2011 r.