CZYTELNIA > Walka z próchnicą

Próchnica z naukowego punktu widzenia to demineralizacja nieorganicznej części zęba, po której następuje rozkład części organicznej. Nie powstaje ona w ciągu jednego dnia. Proces przejścia bakterii przez szkliwo i doprowadzenie do ubytku trwa pewien czas.

Powstanie żółtawego osadu bakteryjnego świadczyć może np. o zbyt rzadkim czyszczeniu zębów lub niewłaściwych ruchach szczoteczki, które powinny być ruchami wymiatającymi od dziąseł do korony zębów, aby usunąć resztki pokarmu.
Pacjenci najczęściej wykonują ruchy szorujące, co prowadzi do wcierania płytki bakteryjnej w przestrzenie międzyzębowe. Nie należy też zbyt energicznie naciskać szczoteczki, gdyż może to doprowadzić do ścierania szkliwa. Do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych stosuje się szczoteczki międzyzębowe, nici dentystyczne oraz wykałaczki. Należy także zadbać o odpowiednie czyszczenie aparatów ortodontycznych i uzupełnień protetycznych, które są siedliskiem bakterii.
Próchnica jest chorobą infekcyjną. Niejednokrotnie małe dzieci jeszcze bez ząbków zarażają się próchnicą od matek, które mają niewyleczone uzębienie. Oblizywanie smoczków, łyżeczek, pocałunki – to wszystko umożliwia przedostanie się do jamy ustnej śliny a z nią bakterii. Wytwarzane przez bakterie kwasy powodują demineralizację a następnie destrukcję szkliwa i zębiny. Lekceważenie próchnicy zębów mlecznych powoduje próchnicę zębów stałych, gdyż podczas ich wyrzynania, zęby mleczne są wciąż obecne w jamie ustnej. Rodzice powinni pamiętać, że na próchnicę narażone są przede wszystkim dzieci i młodzież, gdyż u nich szkliwo jest jeszcze cienkie i proces mineralizacji nie został w pełni zakończony.
Obecnie na rynku wybór past, szczoteczek i płynów do płukania jamy ustnej jest ogromna. Każda pasta w zasadzie jest dobra a obecność w paście fluoru pomaga zapobiegać próchnicy. Najlepiej wybrać pastę zawierającą aminofluorki, czyli organiczne związki fluoru, które najłatwiej wbudowują się w ząb (Elmex, Meridol), w przypadku schorzeń np. przyzębia, należy sięgnąć po preparaty z dodatkiem ziół (Aperisan gel, Dentosept, Septosan).
Krwawienie dziąseł w czasie szczotkowania, pojawienie się nieprzyjemnego oddechu, odsłanianie się szyjek zębowych, wrażliwość i bolesność dziąseł są niepokojącymi sygnałami paradontozy.
Dobroczynny wpływ na dziąsła mają preparaty ziołowe zawierające np.: liść szałwii lekarskiej, korę dębu, koszyczek rumianku, liść mięty pieprzowej, ziele tymianku, kwiat arniki. Pasty z zawartością tych ziół mają właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i ściągające. Ich zadaniem jest utrzymanie prawidłowego pH w jamie ustnej. Hamują one rozwój stanu zapalnego, zapobiegają obrzękom i krwawieniom z dziąseł.

O tym należy pamiętać:
1) szczoteczka do mycia zębów powinna być miękka (w przypadku dzieci) lub średniej twardości, rzadka (aby łatwo przepływała przez nią woda) i mała (aby docierała do „ósemek”),
2) rączka i główka szczoteczki powinny znajdować się w tej samej płaszczyźnie,
3) szczoteczkę musimy wymieniać co dwa - trzy miesiące a po chorobie zakaźnej - natychmiast.

Bez względu na to, jak znakomitej używa się szczoteczki, jej działanie powinno się koniecznie uzupełnić szczotkami czyszczącymi powierzchnie międzyzębowe, tzw. czyściki.
Szczotkować należy również język. Uważa się, że grzbiet języka jest jednym z głównych siedlisk drobnoustrojów w jamie ustnej i źródłem ich rozsiewania (szczególnie, gdy pokryty jest nalotem). Dzięki metodzie mikroskopii elektronowej skaningowej wykryto, że wypustki brodawek nitkowatych pokrywających grzbiet języka otacza gruba warstwa płytki bakteryjnej. Tym samym uzasadnione jest - obok innych zabiegów higienicznych w jamie ustnej –regularne czyszczenie języka. Produkowane są już specjalne przyrządy do oczyszczania języka tzw. skrobaczki (Aquafresh, One Drop Only). Można to także robić szczoteczką do zębów, wykonując 5-6 ruchów od tyłu do przodu grzbietu języka.
Modne są ostatnio metody „zastąpienia” mycia zębów żuciem gumy bez cukru, podnoszącej poziom pH. Żucie gumy powoduje zwiększone wydzielanie śliny, która mechanicznie oczyszcza zęby. Nie należy żuć gumy dłużej niż 5-10 minut. W miarę upływu czasu w wydzielanej ślinie jest coraz mniej cennych dla zębów składników mineralnych, a dłuższe żucie gumy może doprowadzić do przerostu mięśni żwaczy.
Trzeba jednak pamiętać, że prawidłowego mycia zębów po posiłkach nie zastąpi żadne „zamiast”. Stanowi ono podstawę w zapobieganiu próchnicy zębów.

mgr farm. Aneta Brzostowska

Publikacja artykułu: 2005 r.